จุดต้นกำเนิด
จุดต้นกำเนิดของเครื่องเเบบนักเรียนไทยนั้นเริ่มขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ในตอนนั้นมีการแบ่งชุดนักเรียนชายและหญิงออกจากกันอย่างชัดเจน โดยจะมุ่งเน้นไปที่ชุดของนักเรียนชายซึ่งประกอบไปด้วย หมวกฟางที่มาพร้อมกับผ้าพันหมวกตามสีประจำโรงเรียนและอักษรย่อที่ด้านหน้าของหมวก เสื้อราชปะแตน กางเกงทรงกระบอกสีดำที่คุมยาวถึงใต้เข่า แต่ถึงอย่างไรก็ดี ถุงเท้านักเรียนและรองเท้านักเรียนนั้นยังไม่ใช่สิ่งไม่จำเป็นนัก ณ ขณะนั้นเนื่องจากราคาที่ค่อนข้างสูง
ต่อมาเครื่องแบบนักเรียนไทยได้พัฒนาตามสถานการณ์บ้านเมือง ตัวอย่างเช่น ในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้มีการกำหนดให้หัวเมืองใส่เสื้อราชปะเเตนสีเทาแทนสีขาวสำหรับไว้เดินป่า เนื่องจากรักษาความสะอาดได้ง่ายกว่า เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงของสมัยการปกครองได้มีการจัดตั้งยุวชนทหาร กำหนดให้นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ 4 ใส่เครื่องแบบทหารเเทน ซึ่งประกอบด้วย หมวกทรงหม้อตาลสีกากีแกมเขียว เสื้อเชิ้ตและกางเกงขาสั้นสีกากีแกมเขียว ถุงเท้านักเรียนและรองเท้านักเรียนสีดำ ต่อมาในสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง ผ้ากลายเป็นสิ่งของที่ขาดเเคลนส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเครื่องแบบนักเรียนขึ้นอีกครั้ง เป็นหมวกกะโล่สีขาว เสื้อเชิ้ตเเขนสั้นสีขาวปักอักษรย่อของโรงเรียน ใส่กับกางเกงขาสั้นสีน้ำตาล คู่กับถุงเท้านักเรียนและรองเท้านักเรียนสีน้ำตาล และถูกปรับเปลี่ยนต่อมาเรื่อยๆ จนกลายเป็นเครื่องเเบบนักเรียนในปัจจุบัน ที่เครื่องเเบบนักเรียนชายเป็นเสื้อเชิ้ตไม่มีสาบหลังและมีกระเป๋าที่หน้าอกด้านซ้าย ปักอักษรย่อชื่อโรงเรียนและรหัสประจำตัวนักเรียนด้วยด้ายสีน้ำเงินหรือแดง กางเกงขาสั้นจะนิยมใช้สีน้ำเงิน สีน้ำตาลกากีหรือสีดำคู่กับเข็มขัดหนัง โรงเรียนที่ใช้กางเกงสีน้ำตาลกากีส่วนใหญ่จะอยู่นอกพื้นที่กรุงเทพมหานคร ส่วนถุงเท้านักเรียนเเละรองเท้านักเรียนจะต้องสั้นกว่าเข่าอย่างน้อย 3-4 นิ้ว ซึ่งมักจะเป็นสีน้ำตาลและสีขาว
ส่วนชุดของนักเรียนหญิงนั้น ประเทศไทยได้รับอิทธิพลมาจากประเทศสหรัฐอเมริกาซึ่งได้มีการอ้างอิงแบบมาจากชุดของกะลาสีเรือ จึงสามารถสังเกตได้ว่าชุดนักเรียนหญิงจะมีการผูกคอซองกับเสื้อคอบัวอยู่เสมอ และมีการปักอักษรย่อชื่อโรงเรียนที่หน้าอกด้านขวา กระโปรงสีกรมท่า 6 จีบทั้งหน้าและหลัง ถุงเท้านักเรียนและรองเท้านักเรียนนั้นมีการแบ่งตามระดับชั้นเรียนการศึกษาอย่างชัดเจน ระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาตอนต้น จะใส่รองเท้าหนังสีดำและถุงเท้านักเรียนสีขาว สำหรับระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเป็นรองเท้าสูงหนังครึ่งน่องสีดำซึ่งปัจจุบันไม่มีแล้ว จะเห็นได้ว่ากว่าจะกลายมาเป็นเครื่องแบบนักเรียนในยุคปัจจุบันนั้นได้ผ่านการปรับเปลี่ยนให้เข้ายุคสมัยอยู่ตลอดเวลา
ความสำคัญของถุงเท้านักเรียนและกฎระเบียบ
อย่างไรก็ตามสิ่งที่จะขาดไม่ได้เลยสำหรับเครื่องเเบบนักเรียนก็คือถุงเท้านักเรียน ซึ่งในสมัยก่อนอาจจะสิ่งไม่จำเป็น แต่ในยุคสมัยปัจจุบันนั้นถุงเท้านักเรียนเป็นสิ่งสะท้อนถึงความเป็นระเบียบเรียบร้อยของเหล่านักเรียนถุงเท้านักเรียนนอกจากการทำให้เรียบร้อยแล้วยังทำหน้าที่ปกป้องส่วนเท้าของเราจากการใช้งานอีกด้วย คุณแม่ทั้งหลายอาจจะทราบกันดีว่าถุงเท้านักเรียนที่ซื้อให้คุณลูกๆ ใส่ไปโรงเรียนนั้นถูกใช้งานกันอย่างหนักหนาสาหัสเพียงใด ซึ่งถุงเท้านักเรียนที่คุณภาพไม่ดีรับรองได้เลยว่าผ่านศึกของการใช้งานไม่กี่ครั้งก็จะขาดและพังยับเยินเลยทีเดียว จึงถือได้ว่าในปัจจุบันนั้นถุงเท้านักเรียนก็เป็นสิ่งจำเป็นสิ่งหนึ่งเช่นกัน ถุงเท้านักเรียนคุณภาพดี ราคาไม่แพงจึงมีความต้องการสูงมากในช่วงเปิดภาคเรียน และความท้าทายของผู้ปกครองในแง่ของถุงเท้านักเรียนคือการเลือกสรรถุงเท้านักเรียนที่ต้องทั้งถูกต้องตามกฎระเบียบของโรงเรียนและยังต้องถูกใจคุณลูกๆ อีกด้วย ส่วนถุงเท้านักเรียนเองก็มีหลายแบบให้เลือกทั้ง สีขาว สีน้ำตาล ยาวตาตุ่ม ยาวหุ้มข้อ ยาวย้วย พื้นขาว พื้นเทา หลายระดับหลายราคา จึงทำให้เกิดคำถามขึ้นว่าถุงเท้านักเรียนแบบใดที่จะไม่ผิดกฎระเบียบของโรงเรียนอันส่งผลให้เกิดการลงโทษทำโทษกันต่างๆ นาๆ
จากเดิมถุงเท้านักเรียนหญิงที่ถูกต้องตามระเบียบเป็นแบบยาวสีขาวลอนเล็กพับได้ประมาณ 1-2 นิ้ว และห้ามใส่ข้อสั้น แต่ก็มีกลุ่มโรงเรียนเอกชนที่อนุญาตให้สามารถใส่ถุงเท้าที่มีพื้นดำได้เพื่อลดเรื่องของความสกปรก ตามมาด้วยบางโรงเรียนที่สั่งให้นักเรียนพับถุงเท้านักเรียนให้มีความยาวตามที่โรงเรียนกำหนดหรือห้ามไม่ให้ใส่รองเท้าขึ้นบนอาคารเรียนในขณะที่ก็ยังห้ามใส่ถุงเท้านักเรียนพื้นดำอีกด้วย เรียกได้ว่าถุงเท้านักเรียนกลายมาเป็นปัญหาเรื่องความผิดระเบียบไม่แพ้กันกับทรงผมนักเรียนเลยทีเดียว ซึ่งเราจะเห็นได้ตามข่าวและสื่อโซเชียลมีเดียที่ได้มีการลงโทษอย่างไม่สมเหตุสมผลเท่าไรนัก ไม่ว่าจะเป็น การบังคับให้นักเรียนซื้อถุงเท้าลายประหลาดที่มีเฉพาะในโรงเรียนเท่านั้น ใครไม่ใส่ถุงเท้านักเรียนนี้ก็จะถูกตัดคะเเนนความประพฤติทันที บางโรงเรียนคุณครูทำโทษด้วยการพ่นสีเสปรย์ที่ขานักเรียนเนื่องจากใส่ถุงเท้าสั้นเกินไป และบางโรงเรียนถึงขั้นไล่กลับบ้านซึ่งเป็นการทำเกินกว่าเหตุในมุมมองของผู้ปกครอง
หลังจากที่สถานการณ์โควิด-19 ได้คลี่คลายลง และมีกำหนดการเปิดภาคเรียนในวันที่ 1 ก.ค.63 นี้ ปัญหาเรื่องค่าใช้จ่ายในการซื้อเครื่องแบบนักเรียนรวมถึงถุงเท้านักเรียน ก็ยังเป็นปัญหาของหลายครอบครัวที่ไม่ได้มีฐานะทางการที่ดีนัก จึงทำให้รัฐบาลจัดทำนโยบายช่วยเหลือค่าใช้จ่ายเครื่องแต่งการนักเรียนเพื่อเป็นการช่วยเหลือผู้ที่ประสบปัญหาให้สามารถซื้อชุดนักเรียนและถุงเท้านักเรียนให้แก่บุตร-ธิดาได้
ถุงเท้านักเรียนต่างประเทศ
อีกมุมมองหนึ่งถุงเท้านักเรียนกลับกลายเป็นเทรนด์ถุงเท้าแฟชั่นในต่างประเทศ อย่างเช่น ประเทศญี่ปุ่น โดยเฉพาะถุงเท้านักเรียนหญิงญี่ปุ่น นอกจากนักเรียนหญิงญี่ปุ่นจะให้ความสำคัญแก่ เสื้อ กระโปรง หน้าผม ให้ดูน่ารักแล้ว ถุงเท้านักเรียนเป็นสิ่งที่สำคัญสิ่งหนึ่งที่สาวๆให้ความสนใจไม่แพ้กัน
ถุงเท้านักเรียนผู้หญิงญี่ปุ่นนั้นได้มีหลายแบบซึ่งพัฒนาตามยุคสมัยเหมือนกัน เช่น ในยุค 90 วัฒนธรรม Gyaru เป็นการใส่ถุงเท้าหลวมๆกับกระโปรงนักเรียนสั้นๆ เพื่อโชว์ถุงเท้าให้โดดเด่น ยิ่งใครใส่ถุงเท้าหลวมมากเท่าไร ยิ่งเป็นการสื่อถึงความเป็นสาวคูลเท่านั้น
จนในช่วงต้นปี 2000 Kon-so ถุงเท้านักเรียนยาวสีน้ำเงินกลายเป็นที่นิยมมาก นักเรียนหญิงญี่ปุ่นเปลี่ยนจากการใส่ถุงเท้านักเรียนหลวมๆมาเป็นใส่ถุงเท้านักเรียนสีเข้มยาวถึงเข่าซึ่งเชื่อกันว่าจะทำให้ขาเรียวขึ้น และสั้นลงมาเรื่อยๆ ในระยะเวลาต่อมา นับได้ว่าญี่ปุ่นนั้นเป็นประเทศที่นำเทรนด์แฟชั่นอยู่อย่างสม่ำเสมอ วัยรุ่นบ้านเราเองก็ได้รับอิทธิพลการเเต่งกายของนักเรียนญี่ปุ่นอยู่ไม่น้อย อันจะเห็นได้จากตามโรงเรียนนานาชาติในประเทศไทยที่ระเบียบการเเต่งกายไม่ได้มีความเข้มงวดอย่างในโรงเรียนเอกชนหรือรัฐบาล
วิธีการซักถุงเท้านักเรียน
เคล็ดลับการซักทำความสะอาดถุงเท้าให้ขาวสะอาดพร้อมกับการรักษาถุงเท้า ทำได้ง่ายๆ โดยเปลี่ยนจากซักถุงเท้าด้วยเครื่องซักผ้าเป็นการซักมือ ถึงจะเป็นการใช้แรงเยอะและอาจเสียเวลาเพราะต้องขยี้ในส่วนที่สกปรกตรงจุดที่เป็นคราบดำ แต่เป็นวิธีการที่ถนอมรูปทรงถุงเท้าได้ดีที่สุด ทางที่ดีหากถุงเท้ามีคราบสกปรกมากควรเเช่ผงซักฟอกทิ้งไว้ก่อนแล้วค่อยซักขยี้จะทำให้ไม่เปลืองเเรงมากในการขยี้
เปลี่ยนจากน้ำยาซักฟอกมาเป็นน้ำยาล้างจานวิธีนี้เอาใจคุณแม่ทั้งหลายโดยเฉพาะบ้านไหนที่มีเด็กเล็กตั้งเเต่ชั้นอนุบาล – ประถม เพราะเด็กๆ จะเล่นกิจกรรมปีนป่ายเยอะทำให้ถุงเท้านักเรียนในกลุ่มนี้สกปรกที่สุด ส่วนมากเด็กๆจะถอดรอดเท้านักเรียน เหลือแต่ถุงเท้านักเรียนวิ่งเล่นกัน บางคนถึงกับวิ่งเล่นสนามหญ้า ทำให้เลอะโคลน เลอะดินไปอีก จนความดำนี้จะฝังในถุงเท้านักเรียน ซึ่งแค่ผงซักฟอกอาจจะเอาไม่อยุ่ การที่ใช้น้ำยาล้างจานซึ่งมีส่วนผสมของมะนาว แช่ไว้ซัก 3-4 ชั่วโมงหรือแช่ทิ้งไว้ทั้งคืน ทำให้คราบสกปรกหลุดโดยง่าย ไม่ต้องเปลืองเเรงขยี้ซักและต้องเปลี่ยนถุงเท้านักเรียนบ่อยๆ
ไม่ควรตากวางซ้อนกัน ควรใช้ไม้หนีบเนื่องจากถุงเท้าจะมีความหนาหากซ้อนกันจะทำให้แห้งช้า ควรใช้ไม้หนีบเพื่อให้อากาศผ่านเนื้อถุงเท้าและทำให้แห้งเร็วยิ่งขึ้น เวลาเก็บควรม้วนเป็นคู่ๆ เพื่อให้สะดวกต่อการหยิบไปใช้งาน